In deze bijdrage wordt stilgestaan bij een debat dat ongeveer 100 jaar geleden veel pennen in beweging heeft gebracht. Het zogeheten calculatiedebat draait om de vraag of een socialistische maatschappij wel op efficiënte wijze tegemoet kan komen aan de behoeften van de burgers omdat er, bij gebrek aan markten - alle productiemiddelen zijn immers collectief bezit - geen prijsinformatie bestaat. De bedoeling van dit artikel is niet om dat debat in extenso weer te geven. Het is belangrijker om stil te staan bij enkele punten uit het debat, namelijk die aspecten die ook voor de huidige wereld relevant zijn. Daarbij wordt voortgebouwd op hetgeen door de economisten die tot de Oostenrijkse School behoren naar voren is gebracht. Daarna komt het belang van calculeren binnen bedrijfshuishoudingen aan de orde. Dit aspect wordt in het calculatiedebat dat in het interbellum werd gevoerd niet belicht. Het blijkt dat binnen de mainstreamopvattingen met betrekking tot het nemen van investeringsbeslissingen gebruik wordt gemaakt van methoden die zich niet verdragen met de inzichten van de subjectivistische waardeleer. Daardoor wordt het nemen van rationele economische beslissingen ernstig bemoeilijkt. Overheden bemoeien zich steeds sterker met besluitvormingsprocessen van burgers. De economische wetenschap is verworden tot een beleidsinstrument. Op nationaal en internationaal niveau is sprake van wet- en regelgeving die haaks staan op de gedachte van consumentensoevereiniteit. Subsidies en heffingen ontnemen het zicht op de onderliggende economische variabelen. Het lege begrip duurzaam dreigt door het invoeren van ESG-regels de keuzevrijheid nog meer te beperken. Voor onze op arbeidsdeling gebaseerde markteconomie is het goed kunnen calculeren een condicio sine qua non.
De Engelstalige versie van dit artikel is opgenomen in de door Julio H. Cole geredigeerde bundel: A Companion to Ludwig von Mises (ISBN: 978-9929-602-85-4)
Comments